گروه : علوم پزشكی
رشته : ژنتیك
گرایش : ژنتیك ملكولی پزشكی
تحصیلات رسمی و حرفه ای : محمد رضا نوری دلویی تحصیلات ابتدایی را در دبستان شیبانی واقع در روستای دلویی در سال 1341 به پایان رساند، ودر سال 1347 دیپلم خود را در رشته ی طبیعـی ( علوم تجربی)با كسب رتبه نخست (از دبیرستان ناصرخسرو گناباد) اخذ كرد. سپس به دانشكده علوم دانشگاه تهران در مقطع لیسانس زیست شناسی وارد شد. در آن زمان برای او فرصت های دیگری هم در رشته هایی كه جاذبه ی بیش تری داشت، موجود بود؛ اما علاقه به پژوهش در مسایل زیست شناسی و به ویژه ژنتیك، موجب شد تا به این رشته بپردازد. پس از اخذ مدرك لیسانس، با اخذ رتبه ی نخست كنكور فوق لیسانس شاخه ی رادیوبیولوژی و ژنتیك، وارد آی.بی.بی. (مركز تحقیقات بیوفیزیك و بیوشیمی) دانشگاه تهران شد. مركزی كه در آن زمان تازه تأسیس شده بود و از جایگاه بسیار بالایی در علوم سلولی و مولكولی روز برخوردار بود. پس از حدود سه سال تحصیل در مقطع كارشناسی ارشد و كسب رتبه ی نخست، با استفاده از بورسی كه به وی تعلق می گرفت، برای ادامه ی تحصیل به خارج از كشور رفت. دكتر نوری دلویی در همان سال نخست تحصیل در رشته‌ی زیست‌شناسی، با پیگیری های دشوار چندین ساله و مستمر خود سرانجام در سال 1351، مسؤولان وقت گروه زیست شناسی و دانشكده ی علوم دانشگاه تهران را متقاعد كرد كه پژوهش روی زعفران ایرانی به دلیل ارزش اقتصادی قابل توجه، آغاز شود. بدین منظور نام برده در چندین نوبت بنه های زعفران مزروعی را از زادگاه خود گناباد (به ویژه روستای دلویی) در فصل مناسب به تهران انتقال داد و به كمك مستقیم مرحوم پدر خود در مزرعه ی 78 هكتاری دانشكده ی علوم دانشگاه تهران (واقع در كرج)، قم، پردیس اصلی دانشگاه تهران و گلخانه های پژوهشی در محل آی.بی.بی. دانشگاه تهران كه در حال تأسیس بود، كاشت و خود سرانجام در سال 1354، نخستین پایان نامه ی پژوهشی كارشناسی ارشد را با عنوان «مطالعه ی سیتولوژیكی زعفران (Crocus sativus) و بررسی امكان كاشت آن در مناطقی غیر از جنوب خراسان» را با موفقیت چشمگیر گذراند. دكتر نوری دلویی در این پژوهش به دستاوردهای متعددی نایل آمد كه تنوع های نادر در زعفران ایرانی، میزان باروری دانه های گرده و به ویژه عدد كروموزومی زعفران مزروعی ایران (24 = n3) را برای نخستین بار گزارش كرد. با استقرار این زیرساخت ها، امكان و بستر مناسبی برای انجام شمار وسیعی از پژوهش های ارزشمند و مستمر بعدی فراهم آمدكه از آن میان و خوشبختانه از آن سال تاكنون پژوهش های مستمری روی زیست شناسی سلولی و مولكولی و ژنتیك زعفران ایرانی ادامه دارد كه حاصل آن از جمله ده ها پایان نامه ی كارشناسی ارشد و دكترا است كه همچنان با رشدی شتابان ادامه دارد. دكتر نوری دلویی در سال 1354 از میان حدود 20 مركز دانشگاهی در اروپا و امریكا كه به نام‌برده پذیرش داده بودند، به دانشگاه ایالتی میشیگان امریكا رفت و حدود شش سال به طور تمام وقت به تحصیل پرداخت و در تیرماه 1360 با دریافت دكترای تخصصی در رشته ی ژنتیك مولكولی پزشكی، به كشور بازگشت.
فعالیتهای ضمن تحصیل : محمد رضا نوری دلوئی در كنار درس به فعالیت‌های دیگری هم می‌پرداخت؛ از جمله به مرحوم پدرش در كارهای كشاورزی و دامداری كمك می‌كرد و همواره سعی داشت روی پای خود بایستد. به‌طور نمونه در دوران تحصیل (دبستان و دبیرستان) به برخی از هم‌كلاسی‌های خود درس می‌داد كه هم برایش یك سرگرمی علمی جدی بود و هم دست‌مزد بسیار مختصری دریافت می‌كرد و تشویق نیز می‌شد. این روند در ادامه‌ی تحصیلات دانشگاهی (در داخل و خارج) نیز ادامه داشت.
استادان و مربیان : دكتر نوری‏دلویی توفیق كسب فیض از محضر بسیاری از استادان بزرگوار ایرانی را در دوران هفت سال تحصیل در دانشگاه تهران داشته است كه پیش از همه باید از روان شاد استاد فرزانه جناب آقای دكتر عبدالله شیبانی یاد كرد. نام برده از محضر بسیاری از استادان برجسته ی خارجی به ویژه جیمز واتسن، كربس، راتمن، رابینز، كانگ، كارلسون و اشنایدر كه عموماً شهرت جهانی دارند و برخی از آن‌ها جایزه ی نوبل را دریافت كرده‌اند، كسب فیض نموده است. استادان دكتر نوری دلویی و پروفسور كانگ (استاد راهنمای پایان نامه ی دوره ی دكترای نام برده) یعنی پروفسور مایكل بیشاپ و پروفسور ورموس نیز در سال 1989 جایزه ی نوبل گرفتند. دكتر نوری‏دلویی استادان و همكاران بسیار برجسته ی دیگری هم داشته است، مانند پروفسور هووارد تمین كه در سال 1974 آنزیم Reverse Transcriptase را كشف كرد و همراه با آقای دیوید بالتیمور در سال 1978 جایزه ی نوبل گرفت. وی هم چنین با پروفسور فالسكی (رییس سابق مركز بین المللی مهندسی ژنتیك و بیوتكنولوژی واقع در تریست ایتالیا)، پروفسور تی واری (رییس سابق مركز بین المللی مهندسی ژنتیك و بیوتكنولوژی در هند)، پروفسور برمك (دانشمند معروف مركز تحقیقات مرمره در تركیه)، پروفسور مر و پروفسور فیلد در انگلستان و شمار دیگری از دانشمندان برجسته، همكاری های علمی و پژوهشی داشته و دارد. نام برده با مرحوم پروفسور عبدالسلام برنده ی جایزه ی نوبل فیزیك دوستی نزدیك و طولانی داشته و علاوه بر میزبانی ایشان در ایران چندین نوبت در تریست ایتالیا با ایشان دیدار، تبادل نظر و مباحثة گستردة علمی و فرهنگی بسیار سودمند داشته است. 
همسر و فرزندان : دكتر نوری دلویی در سال 1362 ، ازدواج كرده است . همسر ایشان پزشك هستند.وی دارای دوفرزند (یك دخترو یك پسر ) می باشد، كه هردو در رشته پزشكی به تحصیل مشغول اند. 
وقایع میانسالی : محمد رضا نوری دلوئی در دانشگاه ایالتی میشیگان امریكا حدود شش سال به طور تمام وقت به تحصیل پرداخت و در تیرماه 1360 با دریافت دكترای تخصصی در رشته ی ژنتیك مولكولی پزشكی، به كشور بازگشت. بدین ترتیب او از پیش گامان دانش و فن مهندسی ژنتیك و نخستین فردی است كه پس از تولد این دانش و فن و بهره گیری وسیع از آن در زمینه ی ژنتیك مولكولی پزشكی، برای ایفای وظیفه ی تاریخی خود، با چشم پوشی آگاهانه از تمام پیشنهادهای فوق العاده جذاب علمی و دانشگاهی از سوی دانشگاه های معتبر آن دیار، عاشقانه وارد كشور شد. او به حدی در آمدن به كشور شتاب داشت كه بی تابانه پس از دفاع موفقیت آمیز خود از پایان نامه ی دكتری، همان روز امریكا را ترك كرد، به نحوی كه مدرك تحصیلی اش را چند ماه بعد یكی از دوستانش با خود به ایران آورد. 
مشاغل و سمتهای مورد تصدی : دكتر نوری دلویی تا بهمن ماه 1372 مسؤولیت اداره ی این مركز(ركز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیك و تكنولوژی زیستی ) را نیز برعهده داشت. وی در همان اوایل تأسیس مركز، بیش از 22 نفر را به عنوان بورسیه های مركز در مقطع Ph.D به كشورهایی مانند كانادا، ژاپن، بلژیك، سوئد و انگلیس اعزام كرد تا هسته های اولیه ی پژوهشگران و متخصصان واجد شرایط مركز فراهم آید. وی هم زمان با همكاری چند مؤسسه ی پژوهشی و آموزشی كشور، دوره ی دكترای فراورده های بیولوژیك را در كشور تأسیس كرد تا از این طریق نیز بخشی از نیروهای ضروری و مورد نیاز كشور تربیت شود. هم چنین نام برده در سال 1377 و پس از نزدیك به دو دهه پیگیری مستمر، توفیق به دست آورد كه گروه ژنتیك پزشكی را در دانشكده ی پزشكی دانشگاه علوم پزشكی تهران تاسیس كند. وی تا سال 1382 نیز مدیریت این گروه را برعهده داشت. عضویت در شورای پژوهش های علمی كشور، شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشكی كشور و كمیته ی كشوری اخلاق در پژوهش های علوم پزشكی، معاون دانشگاه تهران، رئیس دانشكده ی علوم دانشگاه تهران، معاون آموزشی دانشگاه علوم پزشكی ایران، عضویت در هیأت مؤسس و هیأت مدیره ی انجمن زیست شناسی ایران و سردبیری نشریه ی علمی ـ پژوهشی این انجمن از آغاز تأسیس به مدت 10 سال، عضویت در مجله ی علمی ـ پژوهشی بیوتكنولوژی ایران، دبیری كمیته ی پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های ژنتیكی كشور، عضویت در شورای سیاست گذاری و هماهنگی زیست فن آوری پزشكی كشور، هیأت امنای انستیتو پاستور ایران، هیات امنای دانشگاه علوم پزشكی خراسان شمالی (بجنورد)، شورای تحصیلات تكمیلی انستیتو پاستور ایران، و عضویت و نمایندگی هیأت مؤسس انجمن علمی ژنتیك پزشكی ایران، از جمله ی مسؤولیت های گذشته ی ایشان بوده است. نامبرده در هیأت های تحریریه نشریه های متعدد علمی و پژوهشی مانند «نشریه ی بین المللی پزشكی جمهوری اسلامی ایران»، «Acta Medica Iranica»، «طب و تزكیه»، «نشریه ی علمی ـ پژوهشی زیست شناسی ایران» (وابسته به انجمن زیست شناسی ایران) و «فصل نامه ی انگلیسی علمی ـ پژوهشی شنوایی سنجی» عضویت دارد. هم چنین، ایشان عضو و دبیر بورد ژنتیك كشور بوده و در كمیته ی برنامه ریزی علوم زیستی كشور، كمیته ی راهبردی رشته ی ژنتیك انسانی، كمیته ی علمی المپیاد زیست شناسی دانشجویی كشور، كمیته ی ملی اخلاق زیستی (وابسته به كمیسیون ملی یونسكو)، هیأت امنای دانشكده های علوم پزشكی گناباد و سبزوار، هیأت داوران كتاب سال جمهوری اسلامی ایران و كمیته ی كشوری پیشگیری از بیماری های ژنتیك عضویت داشته و مسؤولیت كمیته ی تخصصی ژنتیك انجمن زیست شناسی ایران را نیز برعهده دارد.
فعالیتهای آموزشی : محمد رضا نوری دلوئی از زمان بازگشت به كشور در اوایل تابستان 1360 تا كنون، با استفاده ی وسیع و مستمر از فنون روزآمد مهندسی ژنتیك و ژنتیك مولكولی در بیماری های بسیار مهم ارثی و سرطان از جنبه های نظری و عملی توفیق انجام پژوهش های گسترده داشته است و نیز در دوره های متعدد پیشرفته ی تخصصی و در مراكز پیشرفته ی علمی جهان شركت فعال داشته است و تخصص های تكمیلی وی بیماری های ارثی، مهندسی ژنتیك و سرطان است. 
مراکزی که فرد از بانیان آن به شمار می آید : محمد رضا نوری دلوئی در سال 1366 توفیق یافت مركز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیك و تكنولوژی زیستی (پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیك و فن آوری زیستی) را تأسیس كند؛ مركزی كه اندیشه ی نخستین آن در سال 1355 و در كشور امریكا در ذهن او شكل گرفت و در پی تأسیس آن، این رؤیای شیرین و دلچسب دیرین به واقعیت پیوست. در سال های نخست تأسیس دانشگاه تربیت مدرس در سال 1363، دكتر نوری دلویی خستگی‌نشناس فعالیتی را در آن جا نیز آغاز كرد؛ از جمله با تأسیس گروه ژنتیك، شرایط برای تربیت نیروهای كارشناس مفید در رشته ی ژنتیك فراهم آمد. نام برده در سال 63 با كمك وزارت آموزش و پرورش، برای نخستین بار در كشور، تأسیس و انتشار مجله یی به نام «رشد آموزش زیست شناسی» را آغاز كرد و بیش از 13 سال سردبیری آن را نیز برعهده داشت. تأسیس «مجله ی بین المللی علوم جمهوری اسلامی ایران» در سال 1366، فعالیت مهم دیگر دكتر نوری دلویی است كه هم چنان مدیرمسؤولی و سردبیری آن را برعهده دارد. این نشریه كه در ISI نیز نمایه می شود، پژوهش های علوم پایه را كه برای نخستین بار در كشور انجام می شود، به زبان انگلیسی منتشر می كند. هم چنین نام برده در سال 1377 و پس از نزدیك به دو دهه پیگیری مستمر، توفیق به دست آورد كه گروه ژنتیك پزشكی را در دانشكده ی پزشكی دانشگاه علوم پزشكی تهران تاسیس كند
شاگردان : محمد رضا نوری دلوئی ده ها دانشجوی كارشناسی ارشد در رشته ی ژنتیك تربیت كرد كه بسیاری از آن ها پس از دریافت درجه دكترا از داخل و به ویژه خارج از كشور و كسب موفقیت های قابل توجه، هم اینك در دانشگاه ها و مراكز پژوهشی كشور به فعالیت مشغول هستند.
آرا و گرایشهای خاص : علایق پژوهشی :ژنتیك مولكولی (انسانی و پزشكی) و بیماریهای ژنتیكی – ژنتیك مولكولی سرطان – مهندسی ژنتیك و بیوتكنولوژی مولكولی گرایشات تخصصی :بیماریهای ارثی در انسان – مهندسی ژنتیك – ژنتیك مولكولی سرطان 
جوائز و نشانها : محمد رضا نوری دلویی در چندین طرح ملی و منطقه یی شركت داشته و جوایزی ـ از جمله از جشنواره ی بین المللی خوارزمی در بهمن ماه 1374 ـ نیز دریافت كرده است. اشاره می شود كه دكتر نوری دلویی در خلال سال های 1360-1374 بیش از 25 لوح تقدیر یا جایزه از جشنواره ها و دیگر مراجع دریافت كرده است.همچنین كتاب”بیوتكنولوژی مولكولی”ترجمه،وی ، در دوره دوازدهم كتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان كتاب سال برگزیده شد.
چگونگی عرضه آثار : شركت در بیش از یكصد گردهمایی، كنفرانس و كارگاه پیشرفته ی علمی ـ پژوهشی ملی، منطقه یی و بین المللی از آغاز تا كنون، داشتن بیش از 25 مورد نوآوری و تأسیسات علمی ـ پژوهشی و علمی، آموزشی و فرهنگی در سطح ملی، عضویت در بیش از 60 انجمن علمی، اجتماعی و فرهنگی و هیأت های تحریریه ی مجلات تخصصی از سال 1360 به بعد، عضویت در انجمن ژنتیك انسانی اروپا، عضویت در هیأت مؤسس، سیاست گذاری و برنامه ریزی دوره ها ورشته های فراوان در علوم زیستی در وزارت خانه های علوم، تحقیقات و فن آوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و در مقاطع كارشناسی ارشد و دكترا از آغاز تا كنون، تأسیس شمار زیادی آزمایشگاه های پژوهشی و آموزشی و كتابخانه‌های تخصصی در زمینه های متفاوت علوم سلولی و مولكولی به ویژه مهندسی ژنتیك و ژنتیك مولكولی و پزشكی، تدریس بیش از 38 درس متفاوت در مقاطع مختلف (كاردانی تا دكترا، مانند ژنتیك پزشكی و انسانی، بیماری های ارثی و مشاوره ژنتیكی، ژنتیك مولكولی پیشرفته، مهندسی ژنتیك و بیوتكنولوژی مولكولی، ژنتیك سرطان، انكوژن ها، ژنتیك جمعیت، ژنتیك رفتاری، مبانی ژنتیك، تازه هایی از ژنتیك) در بسیاری از دانشگاه های كشور به ویژه در دهه ی 60 به دلیل ضرورت، نیاز مبرم و فقدان استادان در زمینه های متفاوت ژنتیك و در دانشگاه های كشور، دبیران محترم زیست شناسی آموزش و پرورش (و نیز دانشجویان خارج از كشور) به بیش از 35500 دانشجو، استاد راهنمای بیش از 27 دانشجو و استاد مشاور بیش از 43 دانشجو در مقاطع كارشناسی ارشد و دكترا (PhD)، ارایه ی ده ها سخنرانی علمی ـ پژوهشی تفصیلی و جامع، به ویژه در زمینه های مهندسی ژنتیك، تكنولوژی زیستی، ژن درمانی، ژنتیك سرطان، پزشكی مولكولی، سلول بنیادی و دستاوردهای طرح بین المللی ژنوم انسانی در شمار زیادی از دانشگاه های كشور، از دیگر فعالیت ها و دستاوردهای علمی، آموزشی و فرهنگی دكتر محمدرضا نوری‏دلویی محسوب می شود. نام‌برده مجری یا همكار اصلی بیش از 32 طرح پژوهشی در سطح ملی، منطقه یی و بین المللی بوده یا می باشد؛ طرح «مطالعه ی هویت مولكولی، بیماری شناسی و شناسایی جهش های بتاتالاسمی در كشور و تشخیص پیش از تولد» در قالب یك طرح ملی برای نخستین بار در كشور در سال های 1368-1373 یكی از آن هاست كه به نتایج موفقیت آمیز كاربردی و مقاله های متعدد علمی و پژوهشی در نشریات معتبر مشتمل بر «نشریه ی بین المللی هموگلوبین» انجامیده است. این طرح آغازین در واقع بستر مناسبی برای پژوهش های مولكولی تكمیلی بعدی توسط دیگر پژوهشگران را فراهم آورد، به نحوی كه خوشبختانه چندین سال است با شناسایی عموم جهش های رایج بتاتالاسمی در استان های كشور به ویژه استان هایی كه بروز و شیوع بیماری در آن ها بالاست، امر تشخیص پیش از تولد و مشاوره ی ژنتیك سودمند در كشور قابل انجام است. «بررسی ژنتیك مولكولی سرطان مری و معده به‏ویژه در استان های ساحلی كشور» نیز از طرح های پژوهشی مهم دكتر نوری دلویی در سال های گذشته بوده است. نام برده، طرح های پژوهشی متعددی را در دست انجام دارد كه «شناسایی جهش های ژن آنزیم G6PD در كشور» است كه نتایج ارزشمند آن در چندین سمینار ارایه و در نشریات معتبر به چاپ رسیده است؛ «مطالعه چندشكلی در شماری از ژن های مهم در بیماران مبتلا به كمبود G6PD و رابطه آن با مالاریا» و «بررسی ارتباط بین چندین چندشكلی در مبتلایان به بیماری اسكلروزیس چندگانه (MS)» نمونه هایی از طرح های جاری نام برده است. از دكتر نوری‏دلویی تاكنون 72 مقاله ی پژوهشی در نشریات معتبر داخلی و خارجی چاپ شده است. به علاوه،در كنفرانس ها و همایش های علمی ـ پژوهشی داخلی و بین المللی، بیش از 97 مقاله با اكثریت بسیار بالایی از آن ها در شكل سخنرانی، پذیرفته و ارایه شده است، نیز 88 مقاله ی تحلیلی، مروری علمی ـ آموزشی و تألیفی در نشریات علمی چاپ گردیده است. هم‏چنین در خلال 25 سال گذشته علاوه بر شركت در شمار زیادی (بیش از 70) برنامه ی علمی، اجتماعی و فرهنگی در صدا و سیما، از نام برده چند صد مقاله ی علمی ـ اجتماعی، علمی ـ فرهنگی، علمی ـ ترویجی، علمی ـ كاربردی و علمی ـ آموزشی، هم چنین مصاحبه و گفت وگو در نشریات فراوان كشور اعم از روزنامه، هفته نامه، ماه نامه یا فصل نامـه چاپ شده است.